Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ

Description

Το θέμα που πραγματεύεται το βιβλίο εντάσσεται σ’ ένα ευρύτερο σύστημα ερωτημάτων που σχετίζονται με την κρυστάλλωση της εθνικής ταυτότητας των Νεοελλήνων. Δηλαδή με το πότε και πώς αποφασίσαμε, ως συλλογικό σώμα, πώς ετούτο είμαστε κι όχι το άλλο, πότε και πώς καταλήξαμε να λογαριάζουμε για εθνικά μας χαρακτηριστικά τα άλφα και όχι τα βήτα, πότε και πώς επιλέξαμε κάποιες στιγμές από το παρελθόν μας και τις εντάξαμε στις ιστορικές μας παραδόσεις. Αυτά βέβαια συνέβησαν σε πρόσφατα σχετικά χρόνια⋅ ο νεοελληνικός εθνισμός, όπως όλοι οι σύγχρονοι εθνισμοί, πρέπει να είναι δημιούργημα των δύο τελευταίων αιώνων.

Στο δημοτικό τραγούδι είδαμε μιαν από τις κύριες παραμέτρους της νεοελληνικής συνείδησης⋅ συχνά του δώσαμε θέση εφάμιλλη με την αρχαία κληρονομιά. το λογαριάσαμε σαν έναν από τους τρεις καθρέφτες που μας έδειχναν το πραγματικό μας πρόσωπο: στο πρώτο βλέπαμε το είδωλό μας με τα χαρακτηριστικά της κλασικής Αθήνας⋅ ο δεύτερος μας έδειχνε με τα σουσούμια των βυζαντινών. Εσοπτριζόμενοι στο δημοτικό τραγούδι αντικρίζαμε ένα γραφικό, αλλά γνήσιο και αρρενωπό πρόσωπο, και η δουλειά της ελληνικής λογιοσύνης ήταν να αποκαλύπτει διαρκώς την λανθάνουσα ομοιότητα των τριών αντικατοπτρισμών. Σήμερα το ιδεατό αυτό πρίσμα μάς επιτρέπει να ανιχνεύσουμε το ζητούμενο, δηλαδή την ιστορική συγκυρία που διαμόρφωσε τούτη τη βούληση.

Τα νεοελληνικά δημοτικά τραγούδια ανακαλύφθηκαν στις αρχές του περασμένου αιώνα. Δεν ήταν Νεοέλληνες εκείνοι που πρώτοι ενδιαφέρθηκαν για την προφορική λογοτεχνία των αγροτικών, κυρίως, πληθυσμών της Ελλάδας στην πρώτη της ορμή η πορεία για τη νεοελληνική συνείδηση αναζητούσε άλλους, ίσως πιο δύσβατους δρόμους. Το αρνητικό αυτό συμπέρασμα συνιστά ένα αρχικό απάντημα – και αποτελεί το θέμα του βιβλίου.