ΑΡΧΕΙΟΤΑΞΙΟ 21 1989: ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ “ΣΥΝΤΟΜΟΥ” 20ου ΑΙΩΝΑ

Description

Το 1989 αποτελεί έτος ορόσημο για την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού» και το τέλος του διπολικού ψυχροπολεμικού κόσμου, όπως είχε διαμορφωθεί από την επαύριο της λήξης του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Το αφιέρωμα του Αρχειοταξίου δεν επιχειρεί να προσφέρει μια συνολική εικόνα για το παγκόσμιο, το ευρωπαϊκό ή το ελληνικό 1989, αλλά να θέσει ερωτήματα, φιλοξενώντας διαφορετικές μεταξύ τους θεματικές και μεθοδολογικές προσεγγίσεις για τις εξελίξεις στα Βαλκάνια πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το 1989 και τις πολλαπλές συνέπειές τους, τους μετασχηματισμούς και τις προσλήψεις της εργασίας στη Βουλγαρία, την επίδραση της πτώσης του «υπαρκτού σοσιαλισμού» στην ελληνική Αριστερά, τις διαδρομές των κομμουνιστικών κομμάτων της δυτικής Ευρώπης στη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών του 20ού αιώνα, τη μνήμη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στην Ελλάδα και στην Ευρώπη, την κρίση των ιστορικών σπουδών στη μετασοβιετική Ρωσία.
Σε σύνδεση με τα παραπάνω, ένα δεύτερο μικρό αφιέρωμα περιλαμβάνει τα κείμενα των παρεμβάσεων που έγιναν στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Τι απέμεινε από τους φακέλους;», με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Βαγγέλη Καραμανωλάκη, Ανεπιθύμητο παρελθόν. Οι φάκελοι κοινωνικών φρονημάτων στον 20ό αιώνα και η καταστροφή τους (Θεμέλιο, 2019). Παρεμβάσεις ανθρώπων που ξανασκέφτονται σήμερα την ιστορία των φακέλων, έχοντας υπάρξει οι ίδιοι ή ο στενός οικογενειακός τους κύκλος θύματα των μηχανισμών ελέγχου και καταστολής του μετεμφυλιακού κράτους και της Δικτατορίας.
Στις γνώριμες στήλες του περιοδικού «Προσεγγίσεις», «Αρχειολογήματα» και «Μνήμες» αντίστοιχα, φιλοξενούνται η μελέτη για την παράνομη παρουσία του ΚΚΕ στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1950, το ημερολόγιο του νεαρού εφεδροελασίτη Γιάννη Λεοντίδη από τις τελευταίες μέρες των Δεκεμβριανών και την υποχώρηση του ΕΛΑΣ προς τη Στερεά Ελλάδα, καθώς και βιώματα από μια οικογενειακή ιστορία, άρρηκτα συνδεδεμένη με το μπλόκο της Συναγωγής Μπεθ Σαλώμ στην Αθήνα, στις 24 Μαρτίου 1944 και μια Αναφορά στον Θόδωρο Μαλικιώση.

Στο τεύχος γράφουν οι: Μπέλλα Ααρών, Μάνος Αυγερίδης, Σωτήρης Βαλντέν, Άντα Διάλλα, Κωνσταντίνος Ζαγάρας, Σπύρος Κακουριώτης, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Κωστής Καρπόζηλος, Ελένη Καρρά, Δήμητρα Κόφτη, Μίλτος Κύρκος, Αναστασία Λαμπρία, Γιάννης Μπαλαμπανίδης, Ηλίας Νικολακόπουλος, Δημήτρης Πλουμπίδης, Ριχάρδος Σωμερίτης, Μάγδα Φυτιλή.