Περιγραφή

Καινοτόμο και ρηξικέλευθο, το έργο αυτό έκανε εξαιρετική αίσθηση όταν πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Αυγή από το Δεκέμβριο του 1979 ώς τον Ιανουάριο του 1980 και αποτελεί σημείο αναφοράς για τους ιστορικούς, τους αγωνιστές και γενικά τους ενασχολούμενους με τον Εμφύλιο. Ταυτόχρονα, όμως, παρέμεινε για 25 χρόνια ουσιαστικά απρόσιτο στο ευρύ κοινό. Με τα λόγια του ίδιου του Φ. Ηλιού, τα τεκμήρια αυτά «αποτυπώνουν τους πολιτικούς και στρατιωτικούς σχεδιασμούς της ηγεσίας του ΚΚΕ, που αποκρυσταλλώνονται από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο του 1947», την «κρίσιμη περίοδο κατά την οποία το ΚΚΕ εκτιμά ότι έχουν εξαντληθεί όλα τα περιθώρια για μια πολιτική λύση του ελληνικού προβλήματος, και ότι ακόμη και ο συνδυασμός των πολιτικών αγώνων με το ένοπλο κίνημα, που αποσκοπούσε στη δημιουργία των όρων για την επίτευξη ενός αποδεκτού πολιτικού συμβιβασμού, είχε εξαντλήσει τα περιθώριά του».
Η μελέτη αυτή παραδίδεται πάλι ξαναδουλεμένη από τον Φίλιππο Ηλιού, ο οποίος την επεξεργαζόταν μέχρι την τελευταία στιγμή. Προχώρησε σε εκ νέου αντιβολή των πρωτότυπων αρχειακών κειμένων, σε προσθήκη σημειώσεων, σε βιβλιογραφικές παραπομπές και σχεδίαζε τη δημοσίευση και νέων τεκμηρίων, τα οποία θα διεύρυναν χρονικά και θεματολογικά το αρχικό δημοσίευμα. Τα πρόσθετα αυτά τεκμήρια (τα οποία, τελικά, ο Φ. Ηλιού δεν πρόλαβε να σχολιάσει) οι επιμελητές του τόμου τα συμπεριέλαβαν στο Παράρτημα – όχι μόνο για την τεκμηριωτική τους αξία, αλλά και ως ένδειξη της προοπτικής που επιθυμούσε να δώσει ο συγγραφέας στον τόμο. O τόμος συμπληρώνεται με ένα Επίμετρο (την τελευταία συνθετική αποτίμηση από τον ίδιο τον Φίλιππο Ηλιού, το 2002, της «πορείας προς τον Εμφύλιο»), το Ευρετήριο (προσώπων, τόπων και όρων), τον Κατάλογο των δημοσιευόμενων εγγράφων, καθώς και φωτογραφικό υλικό, το οποίο προέρχεται, σχεδόν εξ ολοκλήρου, από τις αρχειακές συλλογές των ΑΣΚΙ.

Εκδ. φροντίδα: Άννα Ματθαίου – Στρατής Μπουρνάζος – Πόπη Πολέμη